Ik ga het over systemen hebben. Alles wat op een bepaalde manier georganiseerd wordt is een systeem. Zo hebben we het schoolsysteem. Maar ook onze zorg is een systeem, ons geld, onze sociale voorzieningen, ons recht, onze regering tec.
Geen enkel systeem is inclusief. Elk systeem is opgezet om de grootste gemene deler te bedienen. Dat is ook logisch, je kunt het niet zo inrichten dat het voor 100% voor iedereen werkt.
Het probleem is dat we wél doen alsof het systeem voor iedereen werkt. En dat betekent dat het de mensen die in en met het systeem werken ervan uitgaan dat er iets mis met je is als het systeem niet voor jou werkt.
Dat zou ik kraag anders willen.
Laten we bewust zijn dat het systeem niet iedereen bedient. Dat betekent dat je allert moet zijn op het moment dat er iets niet lekker loopt. De reflex moet dan niet meer zijn: “Dat licht aan het individu!” De reflex moet zijn: “Dat is logisch, want het systeem werkt niet goed voor iedereen.”
Op basis van die reflex kun je maatwerk regelen. Standaard, en niet pas als iemand een officiële stikker heeft (gegeven door van het systeem) die zegt dat hen recht heeft op maakwerk. Gewoon elke keer dat iets niet goed loopt: maatwerk. Vragen “wat heb je nodig zodat het wel werkt?”
Het systeem kan ook leren van alles wat niet werkt. Misschien is levert dat maatwerk wel iets op dat goed is voor iedereen in het systeem. Zo krijg je een mooi zelflerend systeem, juist dankzij iedereen die niet in dat systeem past.
Dit is waarom ik me erger aan all boeken die mensen in het systeem moeten leren om te gaan met mensen die niet in dat systeem passen. Het systeem wordt daardoor heilig verklaard en gezien als onveranderbaar. Waarom moeten mensen die niet passen leren omgaan met het systeem. Waarom zou het systeem niet kunnen leren om te gaan met mensen die niet bassen? Dat hoeft zoals ik eerde al zei niet door het systeem volledig kloppend te maken. Dat kan door als basishouding uit te gaan van het feit dat het dat niet is. En je dus voortdurend te blijven vragen aan iedereen: “Wat heb jen nodig?”
En het zou zo leuk zijn als er ook een een boek ging over wat het systeem kan leren over alles wat mis niet leer loopt voor mensen die niet in dat systeem passen.
Ik lees bijvoorbeeld over autisme, en dat mensen met autisme meer tijd nodig hebben om informatie te verwerken. Dat is geen ontwerpfout van de autist, dat is gewoon een andere strategie die andere dingen oplevert. Als je ruimte maakt voor die andere strategie, maak je ook ruimte voor wat doe strategie oplevert. Want dat is het grote nadeel van systemen zoals ze nu werken. We vernietigen creativiteit door uit te blijven gaan op het gemiddelde.
Samenvattend:
Maak maakwerk standaard als het systeem niet werkt.
Ga van dat maatwerk geen systeem maken, dat is de vrije ruimte.
Herzien het systeem om de zoveel tijd op basis van wat je leerde van het maatwerk.
Er is ook nog een politieke factor. Systemen worden ontworpen door de mensen die de macht hebben en zullen dus geneigd zijn die macht te bevoordelen.